Rząd Theresy May ujawnił w czwartek od dawna oczekiwane zasady na jakich obywatele Unii Europejskiej będą mogli ubiegać się o stały bezterminowy pobyt (settled status) w Wielkiej Brytanii po jej wystąpieniu ze struktur Unii w marcu przyszłego roku. I choć możemy zapewne spodziewać się pewnych niewielkich zmian w ustaleniach, to podane do opinii publicznej informacje są na obecnym etapie dość konkretne i wypracowane. Oczywiście „oferta” jest częścią negocjowanego obecnie z Unią pakietu i wejdzie w życie tylko razem z nim. Szacuje się, że procedury obejmą około 3,5 miliona osób innych narodowości zamieszkujących na stałe w UK. Po spełnieniu ustanowionych przez rząd kryteriów będą oni mogli mieszkać i pracować na Wyspach tak jak dotychczas.

„Trzy proste pytania”

Ministerstwo spraw wewnętrznych (Home Secretary) ujawniło, że każdy, kto zechce ubiegać się o status będzie musiał przejść przez trzystopniową aplikację online:

1. Najpierw trzeba będzie potwierdzić swoją tożsamość i narodowość wysyłając w tym celu odpowiedni dokument, zazwyczaj paszport. Ci, którzy posiadają system Android będą mogli skorzystać z dostępnej tam aplikacji, zeskanować paszport i wysłać elektroniczną kopię do Home Office`u.
2. Następnie należy udowodnić, że spełnia się wymogi osiedlenia, tzn., że dana osoba przebywa legalnie w UK przez minimum pięć lat (końcowa data tego okresu liczy się do 31 grudnia 2020 roku, będzie to koniec tzw. okresu przejściowego). System podatkowy (HMRC) oraz Ministerstwo Pracy i Emerytur (DWP) będą automatycznie sprawdzane w poszukiwaniu danych o długości pobytu i sami aplikujący nie będą musieli zbierać i dostarczać dokumentów z tych instytucji. Akceptowane będą także rachunki za Council Tax i media oraz np. umowy wynajmu mieszkania, wyciągi z rachunku bankowego, list od pracodawcy.
3. Na końcu konieczne jest przejście procedury sprawdzenia karalności. Osoby, które mają za sobą roczny lub wyższy wyrok więzienia muszą liczyć się z odrzuceniem aplikacji o pobyt w UK.

Kontrowersje

Cała procedura, by uzyskać „settled status” będzie kosztowała aplikujących 65 funtów za każdą osobę dorosłą i 32 funty za dziecko. Sprzeciw wobec takiego rozwiązania zgłosili negocjatorzy Unii Europejskiej, którzy postulują, że powinna ona być darmowa, a nie być karą finansową dla osób, którym w dodatku odmówiono prawa głosu w referendum. Brytyjczycy bronią się, że jest to i tak kwota, która nie pokryje kosztów systemu, którego wartość szacują na 300 milionów funtów.

Rząd rozważa również inne opcje związane z pierwszym etapem, czyli identyfikacją osób, tak by nie było konieczne wysyłanie dokumentów, na razie nie podano jednak szczegółowych rozwiązań. Obawy związane z wysyłką paszportów są uzasadnione, tylko w 2016 roku zaginęło ich podczas przesyłki do lub z agencji rządowych ponad 600.

Jeśli jesteś w UK krócej niż 5 lat

Dla tych, których pobyt w UK do dnia 31 grudnia 2020 roku będzie krótszy niż pięć lat przewidziano „pre-settled” status, który pozwoli im bez przeszkód pozostać w kraju tak długo, aż osiągną wymagany okres czasu. Ci, którzy wjadą do UK w samej końcówce roku będą mieli czas do czerwca 2021 by wypełnić aplikację związaną ze statusem. Do wszystkich, których aplikacja będzie rozpatrzona pozytywnie będą mogli w przyszłości dołączyć członkowie rodziny mieszkający dotychczas poza granicami UK.

Przedstawiciele władz zapewniają, że załatwienie całej procedury określanej jako „krótka, prosta i przyjazna dla użytkownika” będzie kwestią dni, jeśli nie liczyć oczywiście odesłania paszportu. System, oczywiście pod warunkiem wypracowania kompromisu z EU miałby zostać uruchomiony już w tym roku w ograniczonym zakresie służącym do przetestowania jego funkcjonowania, następnie w pełnym wymiarze do końca marca przyszłego roku.

Każda osoba, która pozytywnie przez niego przejdzie otrzyma numer ID, którego podanie konieczne będzie na przykład podczas wizyty u lekarza. Nie będzie to jednak żaden dokument tożsamości, który należy okazać. Uzyskanie „settled status” może być dla chętnych etapem do wystąpienia o obywatelstwo i usunie dotychczasową formułę „permanent residency”.